ورزش در طب سنتی کشورمان جایگاه خاصی داشته، به نحوی که به عنوان یک راه درمانی برای بیمار تجویز می‌شده است. به دلیل این که اثرات ورزش بر بدن و مکانیسم‌های این اثرات در این مکتب پزشکی کاملا واضح بود، توصیه‌های دقیقی درباره آن وجود دارد.
حرارت درونی و ذاتی بدن که اطباء سنتی آن را به نام حرات غریزی می‌شناسند، هر روز در حال از بین رفتن است و چون این حرارت عامل زنده ماندن و فعالیت انسان است، باید حرارتی را به کمک این حرارت غریزی بفرستیم. تنها حرارتی که از جنس حرارت غریزی است، حرارت ایجاد شده توسط ورزش است1. به همین دلیل، بی‌اعتنایی به ورزش جزو بدترین عقاید و خسیسانه‌ترین کارها است و خطرات شدیدی برای فرد خواهد داشت2. زمان ورزش باید بعد از هضم کامل غذا باشد1 زیرا برای هضم کامل غذا، ساکن بودن بدن لازم است3. این زمان را به طور تقریبی حدود 3 ساعت بعد از غذا ذکر کرده‌اند؛ علاوه بر آن ورزش در حال گرسنگی هم اشتباه است. بهتر است قبل از ورزش کردن، دفع ادرار و مدفوع انجام بشود4.
همین طور در ورزش باید رعایت حال ورزشکار و فصل را هم کرد، به این ترتیب که ورزش برای هر فردی و با هر نوع مزاجی واجب است، ولی ورزش سنگین برای فردی که مزاج گرم و خشک دارد بسیار مضر است. زمان ورزش باید در فصل بهار، نزدیک به ظهر، در فصل تابستان اول روز و در فصل پاییز آخر روز باشد5.
ورزش سنگین، خصوصا در افرادی که مزاج ضعیفی دارند، باعث لاغری شده و توصیه نمی‌شود. ورزش معتدل، که برای همه افرادی که شرایط خاصی ندارند، توصیه می‌شود، ورزشی است که رنگ صورت در اثر انجام آن سرخ بشود و ورزشکار شروع به نفس زدن و عرق کردن بکند. اگر نفس زدن خیلی زیاد شد و نفس به شماره افتاد، یا عرق خیلی شدید شد باید ورزش را قطع کند زیرا در این شرایط، حرارت غریزی بدن از بین خواهد رفت5.
ورزش به دو نوع عام و خاص تقسیم می‌شود. ورزش عام که نفع او به تمام بدن می‌رسد شامل کشتی گرفتن، دویدن، اسب‌سواری، پیاده‌روی آهسته، پرتاب نیزه، شمشیر بازی، تیراندازی، چوگان، سوار شدن به کشتی و نگاه به رودخانه و ساحل که مخصوصا در بیماریهای مزمن مفید است، می‌شود. ورزش خاص، ورزشی است که برای عضو خاصی مفید است و شامل این موارد می‌شود:
برای دست: وزنه‌برداری، کشیدن کمان سفت، بازی با توپ و چوگان.
برای پا: راه‌رفتن، بازی با توپ.
برای مغز: فکر کردن، حفظ مطالب و استمرار در حفظ.
برای سینه و حنجره: آواز خواندنی که ابتدا از صدای آرام شروع شود و به تدریج اوج بگیرد.
برای چشم: نگاه به خط‌های باریک و نگاه به چهره زیبا.
برای گوش: شنیدن آوازهای آرام.
برای دندان: جویدن چیزهای سفت.
در تمام این موارد باید ورزش را از ریتم آهسته و آرام شروع کرد و به تدریج به شدت آن اضافه کرد5.
***
منابع:
1. جرجانی, سید اسماعیل. الاغراض الطبیه و المبحث العلائیه. [تدوین] دکتر حسن تاجبخش. مکان نشر نامشخص : انتشارات دانشگاه تهران. جلد 1, باب نهم:اندر تدبیر حرکت و سکون.
2. ناصرالحکماء, میرزا علی خان. حفظ صحت. [تدوین] دکتر ناصر رضایی پور، دکتر محسن عابدی. مکان نشر نامشخص : احیای میراث مکتوب طب سنتی ایران. ص. دفتر اول، باب سیم:حرکت و سکون و حفظ صحت حرف و مشاغل. جلد 1.
3. عقیلی خراسانی, محمد حسین. خلاصه الحکمه. [تدوین] اسماعیل ناظم. مکان نشر نامشخص : انتشارات دانشگاه علوم پزشکی ایران. ص. جنس چهارم از سته ضروریه: حرکت و سکون بدنی. جلد 1.
4. ناصری, محسن. مروری بر کلیات طب سنتی ایران. مکان نشر نامشخص : موسسه نشر شهر. ص. تدبیر حرکت و سکون جسمانی و ورزش. جلد 1.
5. گیلانی, محمدکاظم. حفظ الصحه ناصری. [تدوین] چوپانی، رسول. مکان نشر نامشخص : نشر المعی. ص. فصل سوم:در بیان ضرورت و تدبیر حرکت و سکون بدنی. جلد 1.
گرایش های...
مشخصات مدیر وبلاگ
عناوین یادداشتهای وبلاگ
بایگانی
